Pleasen tot je erbij neervalt

De kunst van jezelf wegcijferen

Spanje - 20 maart 2025

Ik ben een pleaser

Ik ben een pleaser. Nou ja, wás een pleaser. Zo eentje die altijd voor iedereen klaarstond. In de liefde, op het werk, bij vrienden en familie. "Ik regel het cadeau wel." "Oh, je hebt een extra handje nodig? Ik help wel even!" "Natuurlijk kunnen we naar dat restaurant waar jij zin in hebt!" Ik zei ja op (bijna) alles. En waarom? Omdat ik de onbewuste overtuiging had dat mijn waarde afhing van hoe nuttig en behulpzaam ik was voor anderen.

Pleasen is als een onzichtbare klem om je eigen wensen en grenzen. Het is het constante gevoel dat je pas geliefd of gewaardeerd wordt als je jezelf weggeeft. En hoe meer ik gaf, hoe verder ik van mezelf afdreef. Tot het punt waarop ik mezelf letterlijk kwijtraakte in een burn-out.

Hoe het allemaal begon

Wanneer begint pleasen eigenlijk? Voor mij is er niet één duidelijk startpunt. Ik denk dat ik altijd al een persoon ben geweest die zich bekommerd om het welzijn van een ander.  Ten koste van mezelf, als dat moet. Vooral als het bijvoorbeeld gaat om onrecht. Ik kan me zo’n moment herinneren vroeger in de klas, ik gok dat het in groep 6 was. Er ging een briefje de klas rond met de tekst: "(naam klasgenoot) is een skelet." En dus kwam het briefje ook op mijn bureautje terecht. Dit raakte me zo… Ja, de jongen waar dit briefje over geschreven werd, was dan misschien erg slank, maar who cares! Dit kan je niet zomaar over iemand zeggen. Dus stond ik op en liep met het briefje naar de juf. Hoe dit precies vervolgde, weet ik niet meer exact. Het enige wat ik weet is dat de ‘’briefjesschrijver’’ zichzelf heeft moeten openbaren en sorry moest zeggen en ik met de klasgenoot waar dit briefje over geschreven werd dikke vrienden werd. Geen seconde dacht ik aan de mogelijke gevolgen voor mezelf, dat ik misschien zelf wel onderdeel van de pesterijen kon worden, maar gelukkig gebeurde dat niet.

Nu ik het over pesterijen heb, realiseer ik me wel dat ik op de basisschool best wel vaak geplaagd werd. Of was het toch pesten? Ik weet het niet zo goed.  Ik herinner me bijvoorbeeld nog een meisje die 1 klas hoger zat die me in mijn edele delen heeft geschopt (de reden? Kan ik me niet eens meer bedenken) met alle pijnlijk gevolgen van dien. Verder besteedde mijn moeder altijd met liefde aandacht aan dat wij leuke kleuren droegen. Dus ook soms niet de goedkoopste schoenen. Just to be clear, mijn ouders hebben altijd hard voor hun geld moeten werken en ik kan alleen maar heel trots zijn op hoe ze dit hebben gedaan. En misschien voelde ik dat ook wel, zeker omdat ze benadrukte dat we er zuinig op moesten zijn. Helemaal niet verkeerd, maar wel met als gevolg, dat ik héél voorzichtig was met die schoenen. En toen de rotjongens van de klas dat doorhadden, sloten ze me op het klimrek in en begonnen op mijn voeten te stampen om ze vies te maken. Of ze gooide me in de bosjes. Ook niet bepaald liefdevol. En dan was er nog mijn bril en in de lagere klassen zelfs nog fases waarbij 1 oog werd afgeplakt. En ik denk dat iedereen wel kan bedenken dat ‘’brillenjood’’ meermaals naar mijn hoofd werd geslingerd. Hoe subtiel.

Ik denk dan nu, zou dit er dan aan hebben bijgedragen dat ik ben gaan pleasen? Dat ik me vanaf toen heb willen bewijzen voor wat ik waard ben? Om extra mijn best te doen zodat mensen me aardig of goed vonden? Misschien. Maar er waren meer factoren.

Samen met mijn zus op de schommel in de achtertuin,

Oss, Ergens begin jaren ‘90

Wat er thuis en op het werk gebeurde

Ik kan wel stellen dat ik in een heel fijn en liefdevol gezin ben opgegroeid. Een liefdevolle vader en moeder en een bijna twee jaar oudere zus. Mijn zus en ik waren vroeger als kind misschien met regelmaat elkaars vijand (sorry daarvoor nog zus ;-)) maar inmiddels hebben we een hele goede en fijne band met elkaar. Alles kan gezegd worden en we zorgen voor elkaar vanuit liefde. Maar ook wij hebben gepuberd. En mijn zus was voor die fase altijd best rustig, maar toen ze ging puberen…. Laten we het erop houden dat ze écht gepuberd heeft. En daar hadden mijn ouders het af en toe mee te verduren. En wat deed Danique, nou, de lieve dochter uithangen. De brave, gehoorzame en altijd hard-haar-best-voor-school-doende dochter. All fine, maar dat compenseren is een vorm van pleasen.

Van mijn 20e tot 25e was ik werkzaam als Mondhygiënist. Ik werkte hard en was zogenaamd een fanatiek aanhanger van het perfectionisme. Mijn baas moest en zou tevreden zijn. Maar ik, belande daardoor wel in een potverdorie heftige burn-out toen ik 23 was. Het is natuurlijk altijd een opeenstapeling van, maar dit was de druppel. Mijn perfectionisme en please-gedrag hadden me volledig uitgeput. Ik was dus de perfecte werknemer, maar dit had dus wel een prijskaartje.

De liefde werd de ultieme valkuil

In relaties was ik de koningin van aanpassen. Zo was ik eind twintig en nog zoekende naar wie ik was en wat ik wilde met mijn leven. In die belangrijke levensfase een serieuze relatie aangaan met iemand die al heel goed wist wat hij wilde, was dus best een uitdaging. Dus ook daar ging ik pleasen, ik denk om hem bij te kunnen benen. Maarja, dat houdt natuurlijk niemand vol op de lange termijn. Zeker niet op de veilige plek die een liefdesrelaties in alle opzichten moet zijn. En begrijp me niet verkeerd, onveilig voelde ik me absoluut niet, maar de pleaser in mij speelde een grote rol toentertijd. Pleasen in de liefde is een tikkende tijdbom. Het lijkt alsof je relatie soepel loopt, maar ondertussen verlies je jezelf. En dat gebeurde ook bij mij, ik belandde weer in een burn-out, overspannenheid of hoe je het ook wil noemen. Ik was mezelf in ieder geval weer volledig kwijt geraakt. Door alleen maar te geven en mezelf totaal te vergeten.

Het keerpunt

Dat ik mezelf toen weer zodanig was kwijtgeraakt en vast zat in een burn-out, was voor mij wel de reden om te denken, dit kan zo niet langer. Heel lang heb ik het niet eens door gehad dat ik het deed, pleasen. Maar liefdesrelaties kunnen je een hele goede spiegel voorhouden. Want ‘’je moet toch goed zijn voor de mensen om je heen?”. En daar zijn ze dan, die belemmerende overtuigingen die je in een patroon houden die verre van gezond voor je zijn. En dat is dus ook de kern van waaruit ik aan de slag ging met mezelf.

Er is niet één specifiek moment geweest wat gezorgd heeft voor een doorbraak. Hier is een langere periode voor nodig geweest, waarbij ik elke keer een stapje verder kwam. In de periode tussen mijn 18e en 32e heb ik een aantal psychologen versleten. Verschillende coaches in de arm genomen, met een zachte tot een wat hardere aanpak. Ik heb niet altijd direct de juiste te pakken gehad, maar stuk voor stuk hebben ze me wel belangrijke tot belangrijke inzichten en lessen gebracht. En dan hebben we het nog niet gehad over alle boeken die ik gelezen heb over persoonlijke ontwikkeling.

Hoe goed je jezelf kent en weet wat jouw wensen en persoonlijke kernwaarden zijn, kunnen o.a. dragen bij aan (zelf)vertrouwen, een gezonde eigenwaarde en nog veel meer wat bijdraagt aan een gezonde basis in het leven. Persoonlijke ontwikkeling is wat dat betreft altijd mijn passie geweest. Ik heb mijn eigen persoonlijke crisissen gebruikt om mooie lessen uit te leren. Ik deinsde nooit terug voor een levensles.

Dus een volgende liefdesrelatie, waar ik het vervolgens al eerder kon opmerken dat ik een handje had van pleasen, maakte dat ik nieuwe gedragingen kon testen om nieuwe patronen te creëren en de oude te overrulen. Aangeven waar ik behoefte aan had, in plaats van altijd maar mee gaan met wat de ander wil. Het ging me steeds beter af. Helaas heeft die relatie toen me daar niet echt in ondersteund, omdat hij zelf in de knoop zat met zichzelf. Maar ik had door de eerdere burn out na mijn relatie wel door, mij maken ze niet meer gek. Ik blijf me uitspreken op een liefdevolle manier, maar mezelf nog eens verliezen, dat zeker niet!

Met regelmaat een momentje voor mezelf om dingen te overdenken,

Zeiltocht Ibiza, Augustus 2017

De psychologie achter het pleasen

Waarom zit het pleasen soms toch zo diep? Het komt in ieder geval niet uit de lucht vallen. Uit psychologisch onderzoek blijkt dat pleasers vaak opgroeien met de overtuiging dat liefde en waardering iets zijn wat je moet verdienen. Dit kan voortkomen uit opvoeding, sociale druk of eerdere ervaringen met afwijzing. Bijvoorbeeld kinderen die in hun jeugd veel lof kregen voor "lief zijn", ontwikkelen vaak de overtuiging dat ze altijd behulpzaam moeten zijn om geliefd te worden. Of mensen die in hun jeugd veel afwijzing of pesten hebben meegemaakt, kunnen pleasen als een overlevingsstrategie ontwikkelen. "Als ik maar aardig genoeg ben, doen ze me geen pijn.” Ook worden vrouwen vaker als "zorgend" opgevoed dan mannen, wat kan leiden tot een hoger risico op pleasen.

Volgens onderzoek van de Universiteit van Berkeley vertoont maar liefst 60% van de mensen in enige mate pleaser-gedrag. Bij vrouwen ligt dat percentage nog hoger.

En het lijkt misschien onschuldig, maar de gevolgen zijn niet mals. Je raakt jezelf namelijk kwijt, je hebt geen idee meer wat jíj eigenlijk wil. Grenzen vervagen en je merkt pas dat je te veel geeft als het al te laat is. Je energie lekt weg. Burn-out, anyone? En als mensen ervan uit gaan dat je altijd "ja" zegt, dan is er voor je het weet geen weg meer terug, "nee" is dan geen optie meer.

Maar hoe stop je dan met pleasen?

Er is gelukkig vanalles wat je kan doen. Om te beginnen moet je bewust worden van je patronen. Waarom zeg je zo vaak "ja"? Wat wil je daarmee te bereiken? Erover praten met anderen, is daarin enorm waardevol. Niet alleen met je dierbaren, maar ook met een neutraal persoon zoals een coach of psycholoog (afhankelijk van de grote van eerdere trauma’s bijvoorbeeld).  Als je je er bewust van ben in welke situaties je last hebt van je eigen please-gedrag, kan je gaan oefen met nee zeggen. Begin klein. Nee tegen dat ene extra project op werk. Nee tegen dat etentje waar je geen zin in hebt.

Als je helder hebt welke situaties jouw please-gedrag triggeren, ga dan ook eens na welke belemmerende overtuigingen daar achter schuilgaan. Want, moet je echt altijd attent zijn om waardevol te zijn?

Realiseer je dat het stoppen met pleasen niet vanzelf gaat. Je zal het ongemak moeten omarmen. De eerste keren dat je voor jezelf kiest, voelt het soms bijna als verraad. Maar dat is oké. Het betekent dat je uit je patroon breekt.

En denk eens aan het zuurstofmasker als je gaat vliegen. Je krijgt dan altijd de instructie om eerst je eigen zuurstofmasker op te zetten en dán pas een ander te helpen. Want ja, als jij flauwvalt, kan je niemand meer redden. En dat werkt in het echte leven ook zo. Zorg dus eerst goed voor jezelf en jouw behoeften, dan pas kan je een ander wat geven.

Aandacht voor alles om me heen,

Thailand, 2015

Hoe het mij nu vergaat

Ik durf te zeggen, dat ik geen people pleaser meer ben. Met een beetje gepaste trots. Ik zorg op de eerste plaats goed voor mezelf. Waar ik bijvoorbeeld eerst de overtuiging had dat je op iemands verjaardag een kaartje MOET sturen en als je even bij iemand op bezoek gaat je ALTIJD iets lekkers of gezelligs moest meenemen (met een heel druk sociaal leven, was dat een buitengewoon onhaalbare uitdaging haha). Hecht ik daar nu totaal geen waarde meer aan. In ruil daarvoor, zie ik dat tijd vrijmaken voor iemand die belangrijk voor je is en bijvoorbeeld echt naar diegene kunnen luisteren als diegene er is, van veel onschatbaardere waarde is dan een reepje chocolade of een bosje bloemen. Wil dus niet zeggen dat ik nooit meer voor iemand een bos bloemen koop hè ;-) Maar ik kies mijn momenten. En als het dan komt als een verassing, is het misschien zelfs nog leuker.

In de liefde ligt het pleasen soms nog wel op de loer. Want je wil dat je partner jou altijd leuk vind. Maar inmiddels weet ik, zonder arrogant te zijn (want daar heb ik eigenlijk wel echt een oprechte hekel aan), dat ik de moeite waard ben en hartstikke leuk ben om mee samen te zijn. Dus ben ik open en eerlijk in alles wat ik voel of waar ik behoefte aan heb. Ondanks dat die behoefte misschien niet strookt met wat, in dit geval, mijn vriend wil. En eerlijk, hij doet hetzelfde. Dus top! Dat maakt dat we gelijkwaardig zijn in de relatie en dat is ongelooflijk waardevol.

Ben ik dan nooit meer die pleaser? Oh jawel hoor, maar in een hele milde mate. En omdat ik het weet (en ook mijn vriend) worden mijn trekjes van enig pleasen vakkundig door ons beide opgemerkt en de pan in gesmoord haha. En dan gaat het vaak om hele simpele situaties. Zoals onlangs toen ik vroeg ‘’mag de muziek ietsjes zachter?’’ En hij zei, gewoon puur uit enthousiasme en onwetendheid ‘’oh ik vind dit zo’n lekker nummer, maar zet hem maar zachter hoor’’. Met als gevolg dat ik de ‘’zet hem maar zachter’’ amper hoor en alleen maar denk, ah lieverd, ik gun jou die muziek. En dus niet het volume lager zet. Waarop hij me zo’n 20 seconden later vragend aankijkt en zegt ‘’ Uh, waarom zet je de muziek nu niet zachter?’’. Waarna hij zelf al naar de muziekbox loopt en hem zachter zet. Hij had tenslotte gezegd dat dat geen probleem was!

Het mooie is: als je stopt met pleasen, dat je er iets veel waardevollers voor terug krijgt. Je ontdekt wat jij wil. Je krijgt energie terug. En de relaties die écht goed voor je zijn? Die blijven, ook als jij eens een keer "nee" zegt. Dus de key is ook echt, praat erover met je dierbaren. Zodat ze je kunnen helpen om je behoeften te kunnen uiten en niet alleen jij op een gezonde manier rekening houd met anderen maar zij ook met jou.

Dus, aan alle mede-pleasers die dit lezen: zet dat zuurstofmasker eerst zelf op. Het leven wordt er een stuk leuker van!

Ben jij nou ook een pleaser en wil je hier voorgoed vanaf? Ik breng je graag terug naar jouw basis. Zodat jij weer weet wie je bent, wat je wil en hoe je je grenzen moet aangeven.Met het Actie Traject kunnen we samen jouw blokkades blootleggen en ervoor zorgen dat ‘’nee’’ zeggen een eitje wordt!

Heb je andere vragen naar aanleiding van dit verhaal? Stuur me een bericht!